پوسیدگی دندان یکی از مشکلات رایج بهداشت دهان و دندان است که تحت تأثیر عوامل گوناگون، از جمله عادات ناسالم، به‌سرعت پیشرفت می‌کند. در میان این عوامل، مصرف سیگار و الکل از مهم‌ترین تهدیدها برای سلامت دندان‌ها به شمار می‌رود. این دو عامل نه تنها به‌طور مستقیم موجب تخریب ساختار دندان می‌شوند، بلکه با اثرگذاری بر بافت‌های اطراف دندان، محیط دهان و عملکرد سیستم ایمنی، روند پوسیدگی را تسریع می‌کنند. در ادامه در مقاله تاثیر سیگار و الکل در پوسیدگی دندان‌ها با مجله پزشکی آزیتا سجادیان همراه شوید ما به بررسی دقیق‌تر اثرات سیگار و الکل، می‌توان به این نتیجه رسید که نقش این عادات مضر فراتر از تصور عمومی است و پیشگیری از آنها می‌تواند تأثیر چشمگیری در حفظ سلامت دهان و دندان داشته باشد.
اثرات سیگار بر ساختار دندان و بافت‌های اطراف آن
سیگار حاوی هزاران ترکیب شیمیایی مضر است که بسیاری از آنها خاصیت سمی و سرطان‌زا دارند. نیکوتین و قیر موجود در دود سیگار به سرعت روی مینای دندان رسوب می‌کنند و باعث تغییر رنگ، زردی و حتی قهوه‌ای شدن دندان‌ها می‌شوند. این تغییر رنگ‌ها تنها جنبه ظاهری ندارند، بلکه نشانه‌ای از آسیب عمیق‌تر به مینای دندان هستند. نیکوتین با تنگ کردن رگ‌های خونی، جریان خون در لثه را کاهش می‌دهد و همین امر مانع رسیدن مواد مغذی و اکسیژن کافی به بافت‌های دهان می‌شود. لثه‌هایی که خون‌رسانی ضعیفی دارند، در برابر التهاب و عفونت بسیار آسیب‌پذیرتر خواهند بود. علاوه بر این، سیگار با کاهش ترشح بزاق، محیط دهان را خشک می‌کند و این خشکی، شرایط را برای رشد باکتری‌های مولد پوسیدگی فراهم می‌سازد. در چنین شرایطی، باکتری‌ها به راحتی اسید تولید کرده و این اسید به مرور مینای دندان را تخریب می‌کند.
الکل و نقش آن در تسریع پوسیدگی دندان
مصرف الکل نیز همانند سیگار اثرات مخرب فراوانی بر سلامت دندان دارد. الکل خاصیت اسیدی بالایی دارد و تماس مکرر آن با دندان‌ها باعث فرسایش مینای دندان می‌شود. این فرسایش، دندان را نسبت به حمله باکتری‌ها و پوسیدگی آسیب‌پذیرتر می‌کند. همچنین نوشیدنی‌های الکلی معمولاً حاوی قند بالایی هستند که منبع تغذیه باکتری‌های دهانی محسوب می‌شود. وقتی باکتری‌ها از این قندها تغذیه می‌کنند، اسید تولید می‌کنند و این اسید، مینای دندان را به مرور می‌شکند. الکل نیز مانند سیگار موجب کاهش ترشح بزاق می‌شود و این خشکی دهان روند آسیب را تشدید می‌کند. علاوه بر این، مصرف مداوم الکل ممکن است به التهاب لثه و عفونت‌های دهانی منجر شود که خود زمینه‌ساز از دست دادن دندان‌ها است.
اثرات ترکیبی سیگار و الکل بر پوسیدگی دندان
زمانی که فرد همزمان از سیگار و الکل استفاده می‌کند، آسیب‌ها به‌صورت هم‌افزایی افزایش می‌یابد. ترکیب این دو عامل، خشکی دهان را به حداکثر رسانده، محیط اسیدی دهان را تشدید و توان ترمیم طبیعی بافت‌ها را کاهش می‌دهد. افرادی که این عادت‌ها را با هم دارند، معمولاً با سرعت بیشتری دچار تحلیل لثه، لق شدن دندان‌ها و پوسیدگی‌های گسترده می‌شوند. همچنین احتمال بروز عفونت‌های دهانی، بوی بد مزمن و حتی سرطان‌های دهان در این افراد به شکل قابل توجهی بیشتر است.
کاهش مقاومت سیستم ایمنی در دهان
یکی از اثرات مهم و کمتر شناخته‌شده سیگار و الکل، کاهش توان سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عفونت‌های دهانی است. نیکوتین و الکل با تغییر واکنش‌های ایمنی، باعث می‌شوند بدن نتواند به‌طور مؤثر به رشد و تکثیر باکتری‌های مضر پاسخ دهد. این کاهش مقاومت به معنی افزایش احتمال پیشرفت سریع‌تر بیماری‌های لثه و پوسیدگی‌های عمیق دندان است.
نتیجه‌گیری و راهکارها
مصرف سیگار و الکل نه تنها ظاهر دندان ها را تخریب می‌کند، بلکه با ایجاد تغییرات عمیق در ساختار مینای دندان، بافت لثه و عملکرد سیستم ایمنی، زمینه‌ساز پوسیدگی‌های شدید و از دست دادن دندان‌ها می‌شود. بهترین راه پیشگیری، ترک کامل این عادت‌ها و جایگزینی آنها با رفتارهای سالم است. مراجعات منظم به دندانپزشک، رعایت بهداشت دهان، استفاده از نخ دندان و مسواک زدن صحیح می‌تواند تا حد زیادی از اثرات مخرب باقی‌مانده بکاهد. در نهایت، آگاهی و اقدام به موقع، کلید حفظ سلامت طولانی‌مدت دهان و دندان است.